Mitoz Bölünme

Mitoz Bölünme (Aynı Hücreler Oluşturan Bölünme):

  

   Bütün canlılarda 2n kromozomlu vücut hücrelerinde görülen ve bir hücreden iki hücre oluşturan bölünme şekline mitoz bölünme denir.

 Mitoz Bölünmenin Özellikleri:

1-Bütün canlılarda görülür.

2-2n kromozomlu vücut hücrelerinde görülür.

3-2n kromozomlu bir hücreden 2n kromozomlu iki hücre oluşur.

4-Bölünme sonucu oluşan iki hücre aynı kalıtsal bilgiye (DNA’ya) yani kromozom yapısına sahiptir ve birbirinin tıpa tıp aynısıdır.

5-Yaşam boyu devam eder. (Zigotun oluşumundan, ölüme kadar devam eder).

6-Bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez, sabit kalır.

7-Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde büyümeyi, gelişmeyi, yıpranan dokuların onarılmasını ve ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını sağlar.

8-Tür içinde çeşitlilik oluşturmadan (kalıtsal özellikleri değiştirmeden) türün devamını sağlar.

9-Mitoz bölünme başlamadan önce hücre bölünmeye hazırlık dönemi (interfaz) geçirir.

10-Çekirdek bölünmesi (karyokinez) ve sitoplâzma bölünmesi (sitokinez) olarak iki aşamada gerçekleşir.

 

Bölünmeye hazırlık döneminde (İnterfaz Döneminde):       

1-Hücre büyür ve bölünme büyüklüğüne ulaşır.

2-Hücredeki kalıtsal (genetik) madde iki katına çıkar, (DNA yani) kromozomlar kendini eşler, bir kromozomdan iki(kardeş = homolog) kromatit oluşur.

3-Yaşamsal faaliyetler hızlanır. (ATP, mRNA, tRNA, rRNA, protein sentezi gibi).

4-Sentrozom kendini eşleyerek sentriolleri oluşturur. (Sentrioller kendini eşler).

1-Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez):

Hücredeki, canlının kalıtsal özelliklerini taşıyan kalıtsal yapının yani kromozomların (DNA’nın) ikiye ayrılmasını sağlayan bölünmeyeçekirdek bölünmesi denir. Çekirdek bölünmesi bitki ve hayvan hücrelerinde aynı şekilde gerçekleşir.

Çekirdek bölünmesi birbirini takip eden (profaz, metafaz, anafaz, telofaz olmak üzere) dört safhada (bölümde=dönemde=evrede) gerçekleşir.

I. Safha (Profaz):     

1-Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluştururlar.

2-Kromozomlar (iki kromatitli yapı) boyuna bölünerek kardeş (Homolog) kromatitleri oluşturur.

3-[Sentrioller zıt kutuplara çekilir ve aralarında iğ iplikleri oluşur].

4-[Kromatitler birbirlerine bağlanır. Kromatitlerin birbirlerine bağlandığı noktaya sentromerdenir].

5-[Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar (kaybolur)].

II. Safha (Metafaz):     

1-Kromozomlar, (sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunur ve) hücrenin ekvator düzlemine dizilirler.

2-Kromozomları oluşturan kromatitler ikiye ayrılır.

[Kromozomların sentromerleri ikiye bölünür ve kromatitler birbirlerinden tamamen ayrılır].

3-[Ayrılan kromatitler sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunur].

4-[Erimeye başlayan çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur].

III. Safha (Anafaz) :   

1-(İğ iplikleri kısalır ve) Ayrılan (homolog=eş) kromatitler zıt kutuplara çekilir.

2-Zıt kutuplara çekilen (kardeş) kromatitlere kromozom denir.

3- [Kardeş kromatitler (kromozomlar) kutuplara ulaştığı anda anafaz tamamlanır][.

IV. Safha (Telofaz):   

1-Zıt kutuplara çekilen kromozomlar (kromatitler) incelip uzayarak kromatin iplikleri oluşturur.

2-Çekirdek bölünmesi tamamlanır ve aynı kalıtsal bilgiye sahip yani aynı kromozomlara sahip iki çekirdek oluşur.

3-Sitoplâzma bölünmesi başlar.

4-[İğ iplikleri kaybolur].

5-[Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur].

6-[Profazın tam tersi şeklinde gerçekleşir].

Sitoplazma Bölünmesi (Sitokinez):

   Hayvan hücrelerinde, sitoplâzma bölünmesi boğumlanma ile gerçekleşir. Bitki hücrelerinde sitoplâzma bölünmesi orta lamel (ara plak = ara bölme = ekvatoral plak) oluşması sayesinde gerçekleşir. Sitoplâzma bölünmesi sonucu hücre zarı ve hücre çeperi oluşur.

Not:

Mitoz bölünme sonucu hücre sayısı artar, kromozom sayısı sabit kalır. Mitoz bölünme, eşeysiz üremenin temelini oluşturur. Mitoz bölünme zigotun oluşumu ile başlar ve ölüme kadar devam eder.

Eşeysiz Üreme:

   İlkel, basit yapılı canlılarda tek bir atadan yeni canlıların (bireylerin) oluşmasına eşeysiz üreme denir. (Eşey yani üreme hücreleri olmadan gerçekleşen üremedir).

Eşeysiz üreme çeşitleri şunlardır:

1- Bölünerek Üreme.

2- Tomurcuklanma İle Üreme

3- Sporla Üreme.

4- Vejetatif Üreme.

5- Rejenerasyon İle Üreme.


mitoz bölünme animasyonu


Mitoz Bölünme Video